Zapominanie może czynić cię mądrzejszym

Dla większości ludzi posiadanie dobrej pamięci oznacza możliwość zapamiętania większej ilości informacji na dłużej. Neuronaukowcy też tak myśleli – niezdolność do zapamiętywania była przez długi czas postrzegana jako niepowodzenie mechanizmów mózgowych odpowiedzialnych za przechowywanie i otrzymywanie informacji.

Jednak zgodnie z najnowszym badaniem, Paul Frankland, starszy współpracownik z programu rozwoju dzieci i mózgu w CIFAR (Kanadyjski Instytut Badań Zaawansowanych), oraz Blake Richards, współpracownik z programu uczenia maszynowego i mózgu, twierdzą, że nasze mózgi pracują aktywnie, by zapominać. Dwójka badaczy z University of Toronto wysuwa wniosek, że celem pamięci nie jest transmitowanie najbardziej dokładnych informacji wraz z upływem czasu, jednak to, by dokonywać i optymalizować inteligentne decyzje realizowane przez trzymanie się wyłącznie wartościowych informacji.

To ważne, że mózg zapomina nieznaczące szczegóły i zamiast tego skupia się na rzeczach, które pomagają mu w podjęciu decyzji w realnym świecie – mówi Richards.

Badanie, opublikowane w czasopiśmie Neuron, analizuje literaturę z zapamiętywania (trwałości) i nowego trendu badań z zapominania (krótkotrwałości). Najnowszy wzrost ilości badań nad mechanizmami mózgowymi sprzyjającymi zapominaniu pokazuje, że zapominanie jest tak samo ważnym komponentem naszego systemu pamięci jak zapamiętywanie.

Znaleźliśmy dużo dowodów w niedawno opublikowanych artykułach, że istnieją mechanizmy, które sprzyjają zapominaniu i że są one odrębne od tych zaangażowanych w przechowywanie informacji – mówi Frankland.

Jeden z tych mechanizmów to osłabianie lub eliminacja połączeń synaptycznych między neuronami, w których zakodowane są wspomnienia. Inny mechanizm, poparty dowodami z własnego laboratorium Franklanda, to generowanie nowych neuronów z komórek macierzystych. Gdy nowe neurony integrują się w hipokampie, nowe połączenia remodelują w nim obwody i nadpisują wspomnienia przechowywane w tych obwodach, tworząc w ten sposób utrudniony dostęp. To może wyjaśniać, dlaczego dzieci, u których hipokamp wytwarza jeszcze więcej neuronów, zapominają tak wiele informacji.

Może się to wydawać kontrintuicyjne, że mózg przeznaczałby tak dużo energii na wytworzenie nowych neuronów na szkodę pamięci. Richards, który stosuje w swoich badaniach teorie sztucznej inteligencji (SI) w rozumieniu mózgu, spojrzał na zasady uczenia się u SI w celu poszukiwania odpowiedzi. Wykorzystując te zasady, Frankland i Richards sformułowali tezę, że interakcja między zapamiętywaniem i zapominaniem w ludzkim mózgu pozwala nam podejmować więcej inteligentnych decyzji opartych na pamięci.

Działa to na dwa sposoby. Z jednej strony, zapominanie pozwala nam zaadaptować się do nowych sytuacji poprzez pozbycie się przeterminowanych i potencjalnie wprowadzających w błąd informacji, które nie mogą dłużej pomóc nam poruszać się w zmieniającym się środowisku.

Jeśli próbujesz poruszać się po świecie i twój mózg stale podaje ci wiele sprzecznych informacji, to utrudnia ci podjęcie świadomej decyzji – mówi Richards.

Z drugiej strony, zapominanie ułatwia podejmowanie decyzji, dzięki pozwoleniu nam na generalizowanie przeszłych zdarzeń do aktualnych. W sztucznej inteligencji ta zasada jest nazywana uregulowaniem i działa przez tworzenie prostych modeli komputerowych, które nadają priorytet rdzeniowi informacji, ale eliminują specyficzne dla nich szczegóły, co jest bardziej efektywne przy przewidywaniu nowych doświadczeń.

W końcu, te mechanizmy związane są z otoczeniem, w którym się znajdujemy. Stałe zmienianie środowiska może wymagać tego, że zapamiętamy mniej. Na przykład, kasjer, spotykający wiele nowych ludzi każdego dnia, będzie pamiętał imiona swoich klientów na krótki okres czasu, podczas gdy projektant, spotykający się z klientami regularnie, zachowa tę informację na dłużej.

Jedna z rzeczy, która odróżnia środowisko, w którym chcesz zapamiętać różne rzeczy, od środowiska, w którym chcesz je zapominać, jest pytanie o to, jak stałe jest to środowisko i jak bardzo prawdopodobne jest, że te rzeczy powrócą później do twojego życia – mówi Richards.

Podobnie badacze pokazują, że epizodyczne wspomnienia sytuacji, które nam się przytrafiły, są zapominane znacznie szybciej niż wiedza ogólna, do której uzyskujemy dostęp codziennie, co potwierdza stare powiedzenie: jeśli tego nie używasz, tracisz to. Jednak w kontekście podejmowania lepszych decyzji opartych na pamięci, lepiej jest o nią dbać.

Tłumaczenie: Damian Adamowicz
Źródło tekstu: Juanita Bawagan – Canadian Institute for Advanced Research
Źródło obrazu: Rodion Kutsaev
Oryginalne badanie: Abstrakt ; Richards B. A., Frankland P. W. (2017). The Persistence and Transience of Memory. Neuron Volume 94, Issue 6, p1071–1084, 21 June 2017. doi: 10.1016/j.neuron.2017.04.037