Małpy rozumieją co dzieje się w Twojej głowie
Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że sposób, w jaki ktoś widzi świat i to, jaki on rzeczywiście jest, nie zawsze się pokrywają. Umiejętność rozpoznawania czy przekonanie danej osoby może się różnić od rzeczywistości, przypisywano wyłącznie ludziom. Najnowsze badanie przeprowadzone na szympansach, małpach bonobo i orangutanach sugerują, że nasi naczelni krewni również mogą być w stanie określić, czy coś istnieje wyłącznie w czyjejś głowie.
Badanie prowadzone przez badaczy z Duke University, Kyoto University, University of St. Andrews i Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology ukazało się 7 października w czasopiśmie Science.
Bonobo w lewym górnym roku popija sok i ogląda film, podczas gdy badacze śledzą jego wzrok (oznaczone na czerwono). Film został stworzony w celu sprawdzenia u małp zdolności rozpoznawania cudzych fałszywych przekonań. Z uprzejmości Fumihiro Kano, Kyoto University.
Zdolność określania, czy ktoś ma błędne przekonanie, jest postrzegana jako kluczowy kamień milowy w rozwoju ludzkiego poznania. Ludzie rozwijają tą świadomość we wczesnym dzieciństwie, zwykle w wieku 5 lat. Wyznacza to początek umiejętności dziecka do pełnego zrozumienia myśli i emocji innych ludzi, co psychologowie nazywają teorią umysłu.
Tego typu umiejętności są niezbędne, by radzić sobie w interakcjach z innymi ludźmi i przewidywać, co oni mogą zrobić. Są również podstawą naszej zdolności celowego wprowadzana kogoś w błąd. Nieumiejętność domyślania się cudzych myśli i uczuć jest postrzegana jako wczesna oznaka autyzmu.
Ta zdolność poznawcza stanowi serce wielu ludzkich umiejętności społecznych – mówił Christopher Krupenye z Duke University, który prowadził badania z psychologiem porównawczych Fumihiro Kano z Kyoto University.
Do pewnego stopnia małpy również potrafią czytać w myślach. Przez lata badania pokazywały, że mają one znakomitą zdolność rozumienia cudzych potrzeb, zdolność domyślania się, co ktoś może wiedzieć na podstawie tego co widzi, oraz innych stanów umysłowych. Jednak jeśli przychodziło do rozumienia, co ktoś myśli nawet jeśli jego myśli są fałszywe, małpy konsekwentnie nie zdawały testów.
Rozumienie fałszywości przekonania wymaga pewnego rodzaju przeświadczenia, że nie wszystkie rzeczy w naszych głowach odpowiadają rzeczywistości – wyjaśniał współautor badania Michael Tomasello, profesor psychologii i neuronauk w Duke University i dyrektor Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. To oznacza zdawanie sobie sprawy z tego, że świat umysłowy istnieje odrębnie od świata fizycznego – mówił Tomasello.
W badaniu małpy miały za zadanie obejrzenie dwóch krótkich filmów. W pierwszym filmie osoba przebrana w strój King Konga chowała się w jednym z dwóch stogów siana podczas gdy inna osoba go obserwowała. Następnie osoba obserwująca wychodziła za drzwi. Gdy nikt nie patrzył, King Kong uciekał. W finalnej scenie obserwator wraca i próbuje znaleźć King Konga.
Drugi film różni się tym, że obserwator wraca, by odzyskać kamień, który King Kong na jego oczach schował do jednego z dwóch pudełek. Przed powrotem King Kong kradł kamień i z nim uciekał.
Badacze próbowali rozgryźć, co myślą małpy podczas oglądaniu tych filmów poprzez wykorzystanie systemu śledzenia wzroku podczerwienią zainstalowanego poza klatką.
Zaoferowaliśmy małpom spędzenie dnia przy filmach – mówił Krupenye, obecnie badacz z tytułem doktora habilitowanego w Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology w Niemczech. Sprawiały wrażenie zadowolonych.
By zdać test, małpy musiały przewidzieć, że po powrocie obserwator błędnie zwróci swój wzrok w stronę, gdzie ostatnio widział pożądany obiekt, nawet jeśli wiedziały, że w tym miejscu go nie ma.
W obu przypadkach małpy patrzyły na początku i najdłużej na miejsce, gdzie ostatnio obserwator widział obiekt. Miało to sugerować fakt, że małpy przypuszczały, iż obserwator ma fałszywe przekonanie o obecności obiektu w danym miejscu.
Rezultaty te mają swoje odzwierciedlenia w podobnych eksperymentach z ludzkimi niemowlętami poniżej drugiego roku życia i sugerują, że w ten sposób małpy podejmowały kluczowe pierwsze kroki w kierunku pełnego zrozumienia myśli innych.
To pierwszy razy kiedy zwierzę niebędące człowiekiem przeszło test fałszywego przekonania – mówił Krupenye.
Odkrycia sugerują, że umiejętność ta nie jest wyłącznie ludzka, ale istniała w drzewie genealogicznym naczelnych od minimum 13 do 18 milionów lat, czyli czasów wspólnych przodków szympansów, małp bonobo, orangutanów i ludzi.
Jeśli przyszłe eksperymenty potwierdzą te doniesienia, mogą zaprowadzić naukowców do nowych przemyśleń na temat tego, jak głęboko małpy rozumieją siebie nawzajem – mówił Krupenye.
Tłumaczenie: Damian Adamowicz
Źródło tekstu i obrazu: Robin A. Smith – Today.Duke.Edu
Oryginalne badanie: Abstrakt; Krupenye C., Kano F., Hirata S., Call J., Tomasello M. (2016). Great apes anticipate that other individuals will act according to false beliefs. Science 07 Oct 2016:Vol. 354, Issue 6308, pp. 110-114. DOI: 10.1126/science.aaf8110
